تلویزیون در مقابله با رقبا تصمیم گرفت فقط قارچ گونه سریال فراوری کند ، مجموعه سازان باکیفیت کوچ کردند - وبلاگ همسفر

به گزارش وبلاگ همسفر، مازیار معاونی می گوید شروع افت بیننده های آثار نمایشی تلویزیون که در واقع افت کل تعداد بینندگان قاب تلویزیون را دربرداشته است، مربوط به دوران ریاست عبدالعلی علی عسکری رییس وقت سازمان صداوسیما نیست بلکه این داستان از زمان ریاست عزت الله ضرغامی شروع شده و دلایل آن تعیین است.

گروه فرهنگ و هنر وبلاگ همسفر- سپیده شریعت رضوی؛ روزگاری نه چندان دور همه اعضای خانواده تاکید می کنم همه اعضای خانواده پای تلویزیون می نشستند تا سریال هایی نظیر خانه سبز، پهلوانان نمی میرند همسران، پدر سالار و... را دیدن نمایند، اما امروزه دیگر همه اعضای خانواده در پی دیدنی سریال های این رسانه نیستند چراکه تلویزیون دیگر رسانه بی رقیب در فراوری آثار نمایشی نیست و امروزه شبکه نمایش خانگی، ماهواره، فضای مجازی و... جزو رقبای مهم و حتی خطرناک این رسانه محسوب می شوند و تا حدی پیروز شده اند مخاطبان جوان را جذب خود نمایند.

اینکه تلویزیون چرا در این رقابت نتوانسته است صندلی خود را حفظ کند، دلایل متعددی را شامل می گردد، اما نباید از این نکته غافل بمانیم که نزول کیفیت سریال های تلویزیونی بحث دیروز و امروز نیست بلکه این اتفاق از مدت ها پیش با حذف افراد توانا و کاربلد از تلویزیون، کوچ کارگردانان مطرح نظیر حسن فتحی و رضا عطاران، افزایش محدودیت ها، کوچ بازیگران توانمند و صاحب نام، کمبود بودجه و ظهور اسپانسرها، جذب نکردن افراد زُبده، عجله در فراوری و پخش آثار، نبود برنامه ریزی مناسب برای سریال های مناسبتی، ممنوع التصویری چهره های تلویزیونی و... اتفاق افتاده است.

باید با صراحت اعلام کنیم که تلویزیون سالهاست از دوران اوج خود فاصله گرفته است و مخاطبان این روز ها سریال های قدیمی را که از شبکه آی فیلم و دیگر شبکه ها در زمان خالی بودن آنتن شان پخش می گردد، به سریال های تازه ترجیح می دهند حتی اگر سریال قدیمی برای بار دهم روی آنتن برود و آن ها دیالوگ هایش را حفظ باشند. بعضی از بینندگان هم ترجیح می دهند سریال های نازل شبکه های فارسی زبان ماهواره را دیدن نمایند.

باتوجه به اهمیت موضوع افت کیفیت سریال های تلویزیونی به سراغ مازیار معاونی منتقد تلویزیون و سینما رفته ایم و دلایل این اتفاق را از ایشان جویا شدیم که در ادامه می خوانید:

مازیار معاونی منتقد تلویزیون و سینما در ابتدا اظهار کرد: شروع افت بیننده های آثار نمایشی تلویزیون که در واقع افت کل تعداد بینندگان قاب تلویزیون را دربرداشته است چراکه برنامه های نمایشی در کنار پخش های زنده ورزشی همواره از پربیننده ترین برنامه های تلویزیونی نه تنها در ایران بلکه در مقیاس دنیای بوده است، مربوط به دوران ریاست عبدالعلی علی عسگری رییس وقت سازمان صداوسیما نیست بلکه این داستان از زمان ریاست عزت الله ضرغامی شروع شده و دلایل آن مشخص است.

روبروه تلویزیون با 2 رقیب از اواخر دهه 80

وی ادامه داد: از اواخر دهه 80 ما با 2 پدیده رقیب روبرو شدیم در حقیقت سریال های نمایشی تلویزیون تا قبل از آن قریب به چند دهه یکه تازی می کردند و رقیب خاصی نداشتند پس طبیعی بود بیننده ای که دوست داشت سریال دیدن کند تنها گزینه مورد نظر همین سریال های نمایشی تلویزیون که در بین آن ها خوب، بد و میانه دیده می شدند، باشد. بعلاوه از اواخر دهه 80 شبکه های فارسی آن سوی آب ها اقدام به دوبله سریال های تلویزیونی کلمبیایی، کره ای و دیگر کشور های دیگر دنیا کردند.

این منتقد تلویزیون با اشاره به اینکه دوبله سریال های دیگر کشور ها به وسیله شبکه های فارسی زبان آن سوی مرز ها هم برای مخاطبان جذابیت داشت و هم باعث شد آن ها بتوانند سریال را از قاب دیگری جز آنتن تلویزیون دولت ایران دیدن نمایند، گفت: ذکر این نکته خالی از لطف نیست که بیشتر قریب به اتفاق آن سریال ها از ارزش پایینی برخوردار بودند و اگر از منظر سختگیرانه ایدوئولوژیک هم نگاه نکنیم باز هم می توانیم بگوییم این سریال ها دایره اخلاقیات را به نحو آشکاری زیرپا گذاشته و عرف شناخته شده و مورد تایید جامعه ایرانی را بر هم زده بودند.

واکنش تلویزیون در روبروه با رقبا چه بود؟

معاونی تاکید نمود: بعلاوه از سمت دیگر شبکه نمایش خانگی در ایران سر برآورد و سریال قهوه تلخ که شهریور 89 رونمایی و قلب یخی که چند ماه بعد وارد آثار نمایشی شبکه نمایش خانگی شد کار را در عرصه سریال سازی و جذب مخاطب به واسطه سریال های نمایشی برای تلویزیون دولتی ایران سخت تر کرد.

وی درباره واکنش تلویزیون نسبت به برآمدن رقبای تازه و نوظهور که به هرحال عرصه یکه تازی تلویزیون در ساخت آثار نمایشی را تهدید می کردند، اسم کرد: تلویزیون به جای اضافه نمودن بر کیفیت آثار، گزیده تر کار کردن، جذب مجموعه سازان و دست اندرکاران فراوری آثار نمایشی بهتر، متخصص تر و باکیفیت تر تلویزیون به مقابله کمی روی آورد. به نظر می رسید که تلویزیون با طوفان سریالی مقابله می نماید، اما کمی که گذشت آسیب ها و چالش های منتج از آن خود را نشان داد و به رخ کشید.

فراوری انبوه سریال های هر شبی بدون فکر

این منتقد تلویزیون اضافه نمود: تلویزیون تا اواخر دهه 80 به جز سریال های طنز مهران مدیری، مهران غفوریان و... فقط سریال های ملودرام تابستانی مانند نرگس به کارگردانی سیروس مقدم و ترانه مادری را به شکل هر شبی روی آنتن می فرستاد، اما بعد از ظهور رقبای تازه، تلویزیون ساختار پخش سریال هایش را تغییر داد و به ناگاه مجبور شد بر طبل افزایش کمی آن ها بکوبد بدون آنکه به بازده فکری آن ها فکر کند اینگونه شد که انبوه سریال های هر شبی از راه رسیدند.

معاونی با بیان اینکه این اتفاقات از دوره دوم ریاست عزت الله ضرغامی شروع شد، شرح داد: محمد سرفراز هم در دوره کوتاه ریاستش فرصت نکرد تغییرات بنیادین مورد نظرش را اعمال کند پس این موضوع ادامه پیدا کرد و بعد نوبت به عبدالعلی علی عسگری رییس وقت سازمان رسید که سعی کرد بدون چالش های دوران ریاست محمد سرافراز همان مسیری را که در دوره عزت الله ضرغامی ادامه پیدا نموده بود، با کمترین چالش که منجر به ایجاد مسئله ای بر کرسه مدیریت تلویزیونی گردد، دنبال کند.

فراوری قارچ گونه سریال نقطه ضعفی مهم برای آثار نمایشی تلویزیون بود

وی در ادامه درباره ظهور سریال های چند فصلی عنوان کرد: از حدود 14 یا 15 سال پیش فراوری انبوه سریال های چند فصلی و بین المللی در سراسر دنیا به ویژه ایالات متحده شروع شد که از آن جمله می توان به لاست، فرار از زندان و... اشاره نمود بعد از این سریال ها نوبت به انبوه سریال های آمریکایی و اروپایی مانند خانه پوشالی، بازی تاج و تخت، و... رسید که پازل سریال سازی دنیا را تکمیل کردند و کیفیت قابل قبولی هم داشتند. سریال های چند فصلی در حقیقت رقبای سومی بودند که موقعیت انحصاری سریال های تلویزیونی را که اواخر دهه 40 در اختیار تلویزیون ملی و بعد صداوسیما بود، تهدید کردند و تلویزیون نتوانست راه چارهی برای مقابله با آن ها به جز مقابله کمی و فراوری قارچ گونه سریال بیندیشد و این نقطه ضعف و پاشنه آشیلی مهم برای آثار نمایشی تلویزیون بود.

این منتقد تلویزیون ادامه داد: ضمن اینکه باید توجه کنیم بخشی از این اتفاقات به علت جبر زمانه است و متوجه تلویزیون و مدیریت آن نیست. زمانی که پلتفرم ها و سریال های خارجی چندفصلی پا به عرصه ظهور گذاشته اند، شبکه نمایش خانگی مطرح و امکان دیدنی آن ها در اینترنت و فضای مجازی فراهم شده، مسئولان هم باید بپذیرند که موقعیت سنتی تلویزیون دچار آسیب هایی شده است.

تلویزیون به جای مقابله کمی بهتر است به کیفیت توجه کند

معاونی تاکید نمود: تلویزیون به جای مقابله کمی بهتر است با گزیده تر کردن آثار، کوبیدن بر طبل کیفی به جای کمی و با به کار دریافت نیرو های زبده تر به مقابله و جنگ رقبای تازه برود تا اینکه کنداکتور چندین شبکه تلویزیونی را از سریال های بی کیفیت پُر کند و آن ها را در فاصله زمانی کوتاه و حتی در مواقعی چند ساعت پس از پخش از شبکه اول، اثر را در شبکه دیدن روی آنتن بفرستد. در این میان متاسفانه شبکه آی فیلم هم در بازپخش مکرر آثار ارزش آن ها را که در زمان خود خوب بوده و ممکن است هنوز هم خوب باشند، از بین ببرد.

وی با بیان اینکه در طول دوره 5 ساله ریاست عبدالعلی علی عسگری نمی توان تعداد قابل توجهی سریال را نام ببرد که نظرش را جلب نموده و یا مورد اقبال قرار گرفته باشد، گفت: در مقایسه با این حجم از سریال که هر شب از شبکه های یک، دو، سه و گه گاه از شبکه پنج پخش می گردد و حتی شاهد بودیم که شبکه آی فیلم هم یک تا سه سریال را کلید زد که برخلاف ماموریت از پیش مشخص شده است، نمی توان تعداد قابل توجهی سریال را نام برد که مورد اقبال واقع شده باشد، اما باید به این موضوع اشاره نمود که سریال مرکز یکی از بزگترین و شاخص ترین آثار نمایشی دنباله دار در زمان ریاست رییس سازمان صداوسیما یعنی عبدالعلی علی عسگری است.

بعلاوه سه فصل نون خ در دوره ایشان تهیه شده است که فصول یک و دو آن واقعا خوب و ارزشمند، اما فصل سوم بد بود. در حقیقت اگر کارنامه کاری علی عسگری در عرصه سریال سازی را آنالیز کنیم 2 فصل از مرکز قابل قبول و دو فصل از نون خ عالی بود. من کار شاخص دیگری نه در عرصه طنز و نه در عرصه ملودرام در مجموع عملکرد ایشان در طول زمامت بر سازمان به ذهنم نمی رسد.

تلویزیون از روال منطقی خود خارج شده است

این منتقد تلویزیون اضافه نمود: در دهه های 60، 70، 80 و حتی پیش از انقلاب تلویزیون، رسانه کم شتاب تری در تمام دنیا بوده و کار های روی روال منطقی تر و دور از ماشین شدن افراطی و جنون آمیز پیش رفته است. طبیعتا زمانی که تفکر و تاملی وجود داشته باشد و کار ها سر صبر، بااندیشه و بدون دغدغه پُرکردن آنتن و دادن خوراک به آن به شکل هر شبی پیش برود، باعث می گردد کار های بهتر و باکیفیت تری فراوری گردد، اما متاسفانه تلویزیون از روال منطقی خود خارج شده و در یک دور رقابت با رقبایی افتاد که هر روز تعدادشان بیشتر می شد و تلویزیون فشار بیشتری را در یک رقابت ناخواسته که خود فکر می کرد باید رقابت کند، تجربه کرد.

معاونی تاکید نمود: حتی در زمان محدودی شبکه جم مجموعه سازی مانند مهدی مظلومی را که آثار طنز قابل قبولی برای تلویزیون ساخته بود، جذب کرد. بعلاوه در شبکه نمایش خانگی نسبت به سیاست های انقباضی و بسته ای که تلویزیون بر فراوری سریال حاکم می نماید، انعطافش بیشتر و یک گزینه تازه است در هر صورت تعدادی از مجموعه سازان تلویزیون احساس کردند که بی دغدغه تر می توانند در شبکه نمایش خانگی که یک گزینه تازه بود، کار و مسائل کمتری را تجربه نمایند به اسم مثال حسن فتحی چند سالی است که از تلویزیون کوچ نموده است و فقط در آن عرصه فعالیت می نماید، فریدون جیرانی سریال های آنچنانی برای تلویزیون نساخته، اما نام شاخصی است، مهران مدیری چیزی حدود 7 تا 8 سال فعالیتش را به آن سمت معطوف و رضا عطاران به سینما گرایش پیدا کرد.

فقر ژانر های نمایشی در تلویزیون

به گفته وی، تلویزیون کمیت را جایگزین کیفیت کرد و همین باعث شد که برای جذب نیرو های زبده و باکیفیت و نگه داشتن کسانی مانند حسن فتحی و رضا عطاران که برای تلویزیون آبرو خریده بودند، تلاشی به خرج ندهد که نتیجه آن به تحلیل رفتن سطح کیفی آثار تلویزیونی بود.

این منتقد تلویزیون در ادامه با اشاره به اینکه متاسفانه 80 تا 90 درصد سبد تلویزیون را آثار طنز و ملودارم تشکیل داده اند، درباره فقر ژانر های نمایشی در تلویزیون عنوان کرد: سالهاست کار پلیسی به مفهوم کار پلیسی ارزشمند نه مینی سریال های شتاب زده ای که برای هفته ناجا فراوری می گردد و محلی از اعراب ندارند، ساخته نشده است. فقیر بودن ژانر های نمایشی تلویزیون معضل و پاشنه آشیل مهمی است که باید بدان فکر گردد.

تعداد کار های تاریخی، پلیسی (اکشن و معمایی) و اجتماعی خوب ساخته شده در دوران ریاست علی عسکری کم است و واقعا جای تاسف دارد البته نباید از سریال سایه بان که سال 96 به وسیله برادران محمودی ساخته شد و کار خوبی بود، غفلت نکنیم. از طرفی اگرچه سریال تاریخی سلمان فارسی در زمان علی عسکری کلید خورده است، اما اصلا معلوم نیست که به دوره ایشان برسد یا نه و نمی توان به اسم یک کار مدیریتی ایشان برگزید بعلاوه صرفا اینکه داوود میرباقری کارگردان آن است نمی توانیم بگوییم اثری عظیم است، اما کار های ایشان هیچگاه از یک استاندارد قابل قبولی پایین تر نخواهد آمد.

چند راه چاره برای بازگشت به اوج

معاونی در انتها اعلام نمود: چه لزومی ست که شبکه سه در زمانی شلوغی کنداکتور خود برای پخش لیگ والیبال ملت ها و جام ملت های اروپا سریال پخش کند؟ سریالی که زمان پخشش دائما به تناسب مسابقات جابه جا و این موضوع باعث ریزش مخاطب می گردد. تلویزیون باید به این موارد فکر کند و خود را از دایره کمی سازی خارج و به جای این همه سریال ساختن ژانر بندی کند، مخاطبان مختلف را در نظر بگیرد و به فیلمنامه نویسان و سازندگان آثار فرصت کافی بدهد تا بتواند به دهه اوج خود که سریال های خوبی فراوری می شد، برگردد. این هدف دور از دسترس و نشدنی نیست و تنها نیازمند تامل و برنامه ریزی است البته من فعلا در سیستم ندیده ام، اما امیدوارم این اتفاق رخ بدهد.