راغب از نون نواحی تا الف انقلاب می گوید - وبلاگ همسفر

به گزارش وبلاگ همسفر، تهران (پانا) - موضوعی که من را می رنجاند، بی تفاوتی مردم و مسئولان فرهنگی به موسیقی های فاخر و ارزشمند است. موسیقی هایی که دوران انقلاب فراوری شد، برای جوانان ارزشمند و خاطره ساز بود، البته آن دوران مسئولان هم در فراوری این سرودها کوشش و عشق بسیاری داشتند و در مقابل مردم هم شوق بسیاری به گوش دادن این کارها نشان می دادند اما در حال حاضرنسبت به این مسأله کمی بی تفاوت و بی توجه شده اند و هیچ تبلیغاتی در این زمینه صورت نمی گیرد و به هنرمندان و سازندگان این آثار بهایی نمی دهند و بهتراست بگویم فراوری این نوع موسیقی ها آرام آرام رو به فراموشی است درحالی که ضروری است نگهداری بهتر و بیشتری از این آثار صورت بگیرد چرا که این نوع موسیقی ها بیانگر زمان و مقطع خاصی بوده که شاید هیچ گاه تکرار نشود...

به گزارش ایران، صاحب این کلام زنده یاد احمدعلی راغب است، آهنگساز، نوازنده و نویسنده نام آشنای ایران. هنرمندی که توانست با خلق آثاری فاخر و ماندگار نام خود را در تاریخ موسیقی ایران بویژه موسیقی انقلاب اسلامی به یادگار ثبت کند. نامی که با بهمن ماه و پیروزی انقلاب پیونده خورده و با آنکه 42 سال از فراوری آثاری همچون امریکا امریکا ننگ به نیرنگ تو، الله اکبر خمینی رهبر، بابا خون داد، این پیروزی خجسته باد و... می گذرد، این آثار همچنان شنیدنی است؛ اگرچه به باور بعضی ها تاریخ مصرف این گونه کارها به اتمام رسیده است اما هنوز هم کسانی هستند که با افتخار و علاقه در این زمینه فعالیت می نمایند مانند احمدعلی راغب که موسیقی و ادبیات در رگ های او همواره در جریان بود. او در سال های فعالیت هنری اش با عشق قلم زد و نت ها را روی ملودی ها به حرکت درآورد؛ هنرمندی که زاده سبزترین سرزمین شمالی ایران است... زنده یاد احمد علی راغب 18 آذرماه 99 بر اثر بیماری سرطان درگذشت و حال قرار است در سی و ششمین جشنواره موسیقی فجر تجلیل و بزرگداشتی از مقام هنری این هنرمند به عمل آید. گفت وگویی که در ادامه می خوانید توضیح حالی است از زندگی هنری این آهنگساز برجسته که برای نخستین بار منتشر می گردد.

راغب کی بود؟

من اردیبهشت سال 1323 در بندر انزلی متولد شدم و سال ها در این شهر زندگی نموده ام البته مادرم تحصیلنموده باکو بود و در اصل مهاجر بودیم. زمانی که ژوزف استالین رهبر و سیاستمدار شوروی سابق به حکومت رسید بر این هدف بود سرمایه ها را در خدمت دولت قرار بدهد و به همین دلیل مسلمانان را از شوروی خارج کرد. در نهایت این اتفاقات موجب شد خانواده ما به ایران مهاجرت نمایند و در بندرانزلی ساکن شدیم.

موسیقی در خانواده احمدعلی راغب موروثی است. البته دومین فرزند خانواده بهره بیشتری از این هنر برده است و در همان زادگاه مادری، نغمه های موسیقی را آرام آرام با خود زمزمه کرد و آموخت. او زمینه آشنایی اش را با موسیقی این گونه تعریف می نماید: در شوروی موسیقی جزو دروس اجباری بود و طبق قانونی که دولت و انقلاب لنین تعریف نموده بود هر دانش آموز موظف بود نواختن یک ساز را بیاموزد. حتی پیش از دوران ابتدایی، و مادر من پیانو را انتخاب کرد. جالب است بدانید آن موقع برای آنکه سازهایی چون پیانو هنگام تخلیه ساختمان جابه جا نگردد و کسی به آن دست نزند در داخل دیوار کار گذاشته می شد و اگر فردی یا خانواده ای به یک خانه جدید نقل مکان می کرد باز هم شرایط به همین صورت بود، یعنی سازهای مادر که پیانو هم جزو آن است اجازه جابه جایی نداشتند و بدین سبب خانواده مادرم به هر جا که نقل مکان می کردند این ساز وجود داشت و این امر موجب شد آموختن پیانو را کنار نگذارد و ادامه بدهد. البته نگاه آن دولت به هنر و موسیقی بسیار متفاوت بود و مسئولان فرهنگی آن از هیچ کوششی برای حفظ موسیقی مملکت خود دریغ نمی کردند و آموختن موسیقی مانند دروسی چون ریاضی، ادبیات و... اجباری بود و مادرم این راستا را ادامه داد تا اگر روزگاری از هیچ راهی نتوانست امرار معاش کند لااقل یک موسیقیدان و معلم باشد و از راستا هنر ارتزاق کند. در واقع قانون جمهوری شوروی این گونه بود که نمی گذاشتند فردی بیکار باشد و برای او توضیح وظایف تعریف می کردند و مادرم در مدرسه ای که درس می خواند تا کلاس ششم آموختن این ساز را ادامه داد و با آن انس بسیار گرفت تا آنجا که فرزندان خود را هم به یادگیری موسیقی و آموزش پیانو تشویق و ترغیب کرد. نکته دیگر اینکه تقریباً حواس دیداری و شنیداری همه آهنگسازان متفاوت با مردم عادی است ما از هر صدایی در طبیعت به سرعت عبور نمی کنیم و نسبت به صداهای پیرامون خود حساسیت بیشتری داریم.

ناگفته نماند مادرم در کنار نوازندگی پیانو از صدای خوبی هم برخوردار بود و موسیقی آذری را به زیبایی اجرا می کرد و تبحر بسیاری در نواختن تار قفقازی داشت و تأکید داشت ساز و آواز را به صورت جدی و حرفه ای بیاموزیم و بدین گونه مادر اولین معلم من در موسیقی بود. آن روزها گاهی اوقات مادرم می خواند ما پیانو می نواختیم و گاهی مادر نوازندگی می کرد ما می خواندیم. البته من هم علاقه بسیاری به تار قفقازی داشتم و به دنبال آموختن این ساز رفتم. همان طور که می دانید تار شیرازی به لحاظ پرده های موسیقی و وسعت صدا با تار قفقازی بسیار متفاوت است، خیلی از نت ها را می توان با تار قفقازی اجرا کرد اما با تار شیراز امکانپذیر نیست.

و در ادامه باید بگویم این علاقه مندی ها موجب شد آموزش تار را به عنوان اولین ساز انتخاب کنم. البته قبل از آن با نوازندگی سنتور هم آشنایی داشتم؛ دردوران مدرسه ناظمی داشتیم به نام آقای پَرخیده که سنتور و ویولن می نواخت و بعد از اتمام ساعت مدرسه، بی آنکه مسئولان آموزش و پرورش گیلان اطلاع داشته باشند ما را به منزل خود می برد و نوازندگی سنتور را آموزش می داد و این اتفاق موجب شد آرام آرام در آموختن موسیقی رشد کنیم و پروش یابیم و انتها این رفت و آمد ها به ارتباطات خانوادگی منجر شد و درس های بسیاری آموختیم.

احمدعلی راغب به کار خود حساسیت بسیاری دارد و مانند بعضی از آهنگسازان امروزی هر چیزی را سرهم نمی نماید تا به عنوان یک اثر موسیقی عرضه گردد و تأکیدش آموزش درست موسیقی است: بعضی از صداهایی که امروزه به عنوان یک کار هنری شنیده می گردد، نادرست است حتی این دوستان سلفژ و نت را به درستی نمی شناسند، آن وقت مصاحبه می نمایند و چیز دیگری می گویند اما مسئولان ارشاد بر این نظرند نباید سد راه کسی بود حتی اگر به غلط آموزش ببینند چرا که در آینده راه درست را انتخاب خواهند کرد البته باید این فرهنگ سازی وجود داشته باشد و در همان سن کودکی آموزش های لازم در مهد های کودک داده گردد.

فعالیت در ارکستر گیلان

زنده یاد راغب در طول زندگی هنری اش نزدیک به 1500 قطعه و سرود ملی فراوری نموده که شامل موسیقی نواحی ایران زمین و همچنین تصنیف های ایرانی، موسیقی پاپ و البته سرودهای انقلابی بوده است. راغب پس از طی دوران دبیرستان، به دانشسرای شبانه روزی کشاورزی رفت تا بتواند شغلی برای خود دست و پا کند و انتها پس از دو سال تحصیل به عنوان معلم مدارس روستایی، برای تعلیم روستازادگان اعزام شد و سال 1342 پس از دریافت دیپلم و شرکت در یک آزمون با حکم اداره فرهنگ استان گیلان، به عنوان معلم در مدارس روستایی گیلان مشغول به کار گشت. البته در این فاصله زمانی هرگز موسیقی را کنار نگذاشت و در کنار یادگیری تار، آموختن عود را هم ادامه داد: به یادم دارم زمان دیپلم دریافت من مصادف شد با افتتاح رادیو گیلان و شروع کار من در اداره فرهنگ و هنر این استان بود، البته برای ورود به رادیو هم امتحان داده بودم و در هر دو جا قبول شدم. اولین آهنگی که ساختم شباهنگ نام داشت با صدای آقای نادر گلچین. یک قطعه موسیقی محلی گیلکی هم ساخته بودم به نام نوقاندار و به شورای موسیقی رادیو گیلان ارائه کردم که مورد استقبال نهاده شد و با صدای آقای فریدون پوررضا اجرا گشت. هر دو از رادیوی محلی پخش شد و از من دعوت شد تا به عنوان نوازنده و آهنگساز محلی، با ارکستر فرهنگ و هنر گیلان همکاری داشته باشم ارکستری که سرپرستی آن برعهده آقای یحیی نیک نواز بود و توانستم در کنار آقای نیک نواز گروه نوازی را فرابگیرم و آهنگ های محلی بسیاری ساختم که با صدای خواننده های مشهور گیلان اجرا و پخش شد.

احمدعلی راغب با ساخت ترانه ها و تصنیف های گیلکی شهرت بسیاری به دست آورد و در سال 1345 از او دعوت شد تا با ارکستر رادیو و تلویزیون گیلان هم همکاری کند اما به دلیل اینکه اساسنامه ارکستر فرهنگ و هنر اجازه نمی داد نوازنده ای که در این مرکز کار می نماید، همزمان در ارکسترهای دیگر مشغول به کار باشد، در نهایت، از اداره فرهنگ و هنر جدا و جذب ارکستر رادیو تلویزیون گیلان شد تا بتواند آهنگ های بیشتری بسازد و اجرا کند و بعد ها سرپرستی این ارکستر را برعهده گرفت. البته شاید کمتر کسی با آثار محلی او آشنایی داشته باشد و شهرت بیشترش در زمینه موسیقی های ملی است. از او درباره کم توجهی مسئولان در ادوار مختلف، نسبت به موسیقی نواحی و هنرمندان این عرصه سؤال کردم و پاسخ داد: بعد از انقلاب سفید و اصلاحات ارضی، دستور دادند ترانه ها و آهنگ های به قول خودشان کوچه بازاری که در سطح جامعه خوانده و شنیده می گردد حذف گردد و به جای این کارهای سخیف، موسیقی فاخر در استان ها و شهرستان ها ترویج گردد. اما واقعیت این است که مراکز استان ها بضاعت چندانی در زمینه فراوری موسیقی های قابل قبول ملی و محلی نداشتند. بعد از پیروزی انقلاب، من خودم پیشنهاد دادم که در مرکز موسیقی سازمان صداوسیما معاونتی تحت عنوان موسیقی مراکز استان ها تشکیل گردد و موافقت شد و خودم 12 سال مدیریت آن را برعهده داشتم. از قبل از پیروزی انقلاب هم به دلیل عشق و علاقه ای که در زمینه جمع آوری الحان فولکلور و محلی نواحی مختلف داشتم، خصوصاً د ربخش شمال و شمالغرب ایران فعالیت می کردم و در این زمینه تحقیقات بسیاری انجام دادم و البته سختی های بسیاری هم کشیدم چرا که ساواک روی خوشی به این کارها نشان نمی داد و گمان می کردند که الحان فولکلور، مردم را به مبارزه و مقاومت در برابر قدرتمندان ترغیب می کند. البته واقعیت هم همین بود. در بطن بسیاری از الحان فولکلور، فرهنگ مبارزه با ظلم و استبداد و استعمار نهادینه شده بود و این روحیه، به وسیله این الحان، سینه به سینه در میان کشاورزان و مردمان روستاها منتقل می شد و بر همین اساس از رشد موسیقی روستایی جلوگیری می کردند اما نمی دانستند توقف موسیقی اقوام یعنی دریافت ادبیات آنها و ورود ادبیاتی بی محتوا که متأسفانه پیش از انقلاب این اتفاق رقم خورد. البته در گوشه و کنار اقداماتی هم صورت می گرفت که هدفش ارائه نمونه های بی خطر و کنترل شده از فرهنگ اقوام بود. مثلاً در زمینه موسیقی گیلکی افرادی نظیر ناصر مسعودی و فریدون پوررضا هم بودند که آهنگ های خاطره انگیز محلی را با کمی تغییر در اشعار و اصطلاحاً غیرسیاسی کردنشان اجرا می کردند و حمایت هایی هم از آنها می شد اما در مجموع روی خوشی به موسیقی های محلی و روستایی نشان داده نمی شد و سیاست رسمی این بود که روستاییان، شهری بشوند.

همکاری با انجوی شیرازی و پژوهش در فرهنگ و هنر ایران

پژوهش در فرهنگ و هنر ایران آن هم در سال های پیش از انقلاب چندان مورد توجه و استقبال مسئولان فرهنگی و بویژه هنرمندان قرار نمی گرفت و تنها عده ای خاص آن هم از روی علاقه و عشقی که به شناخت تاریخ فرهنگی کشور خود داشتند، روزها و شب های بسیاری را به کنکاش آنچه در پستوی این تاریخ نهفته است می گذراندند. افرادی نظیر ابوالقاسم انجوی شیرازی پژوهشگر ادبی شناخته شده ایران. انجوی سال ها به همراه گروهی از فرهنگ پژوهان شاخص کشورمان به کار جمع آوری فرهنگ عامه ایرانیان مشغول بود و با مراجعت به استان های مختلف، کارهایی که در این زمینه اجرا شده بود را زیرنظر می گرفت. وقتی مکتوبات راغب در زمینه جمع آوری الحان و ترانه های محلی را دید، از او دعوت کرد تا در کار تدوین 11 مجلد کتاب در زمینه فرهنگ عامه ایرانیان که به سرپرستی انجوی شیرازی در دست چاپ و انتشار قرار داشت، همکاری کند: از آقای انجوی شیرازی خواهش کردم که به کار آنها در جمع آوری فرهنگ عامه بپیوندم و من را راهنمایی کند. ایشان استقبال کردند و با کمکشان توانستم فرهنگ ها، آواها و ترانه های مختلف موسیقی اقوام را از کل روستاهای ایران جمع آوری و تجزیه و تحلیل و پالایش کنم. هر دو هفته یک بار به دفتر استاد انجوی مراجعه می کردیم و در کنار دوستان و همکارانی همچون نصرالله یگانه، محمود ظریفیان، حسین پناهیان و دیگران بر فرایند تدوین مجلدات کتاب فرهنگ عامه نظارت می کردیم و با یکدیگر بحث و گفت و گو داشتیم.

در سال 1355 مجلداتی از دستاوردهای فرهنگی ایران به ویژه در زمینه فرهنگ عامه به سازمان یونسکو ارسال شد: به یاد دارم در سفری که برای برگزاری کنسرت به پاریس رفته بودیم، بازدیدی از سازمان یونسکو داشتیم که مرکز آن در پاریس قرار داشت. متأسفانه تنها اثر هنری که در آنجا از کشور ما به ثبت رسیده بود سرود ای ایران زنده یاد استاد روح الله خالقی بود و از این موضوع بسیار ناراحت شدیم و افسوس خوردیم که ایران کشوری با این پهنه گسترده فرهنگی و هنری، در جهان آنچنان که باید و شاید شناخته شده نیست درحالی که کار جمع آوری شناسنامه کامل فرهنگ و هنر ایران، با هزینه ای نسبتاً قابل قبول و کوششی بسیار، اجرا شده بود اما حتی در داخل کشور نیز آنچنان که باید و شاید مورد توجه مسئولان عالی نبود. به تهران که برگشتیم این مسأله را با آقای انجوی شیرازی درمیان گذاشتم و ایشان هم موافق بود که باید کوشش بیشتری در زمینه اطلاع رسانی درباره کاری که سرپرستی آن را برعهده دارد، انجام دهم. مدتی گذشت تا اینکه اطلاع دادند که فلان روز به دربار فراخوانده شدید تا درباره پروژه جمع آوری فرهنگ عامه، توضیحاتی به شاه بدهید. ما هم رفتیم و آقای انجوی توضیحاتی دادند و سؤالاتی از هریک از ما پرسیده شد. آنجا استقبال کردند و حتی گفتند که یکی از اعضای خانواده شان را مسئول مستقیم حمایت و ترویج این کار قرار می دهند که این اتفاق هم افتاد. اما باز هم به کارهای سطحی و نمایشی اکتفا شد و عملیات ترویجی جدی صورت نگرفت...

اولین گام در موسیقی انقلاب

علی رغم کوشش های ارزنده در زمینه ثبت و ترویج موسیقی نواحی ایران، نام احمدعلی راغب، بیشتر به واسطه ساخت سرودهای ماندگار انقلابی نظیر بانگ آزادی، این پیروزی خجسته باد، امریکا امریکا، شهید مطهری و... شناخته شده است: شروع رسمی کارهای انقلابی من با سرود بانگ آزادی شروع شد که با صدای آقای گلریز و شعر مرحوم سبزواری بود واولین باری بود که با گروه کر صدا و سیما کار می کردیم. البته پیش از آن هم یک سرود فراوری کردم که سرود معلم نام داشت و در رثای مرحوم شریعتی بود. بدون اینکه اسمی از ایشان برده گردد اما از سرود بانگ آزادی بسیار استقبال شد و پس از پیغام نوروزی امام (ره) در فروردین 1358 از رادیو و تلویزیون پخش شد. پس از این موفقیت، رفته رفته کارهایی را که از پیش از پیروزی انقلاب، خصوصاً بعد از 17 شهریور 1357 به شکل مخفیانه و اصطلاحاً زیرزمینی فراوری و با گروه های سرود تمرین نموده بودیم، یکی یکی در استودیوهای رادیو ضبط ارکسترال کردیم. سرودهایی مثل بابا خون داد، خوش آمدی امام، خیرمقدم و...

اما نقطه عطف کارنامه هنری احمدعلی راغب ساخت سرود شهید مطهر است که با استقبال ویژه حضرت امام (ره) نیز روبرو شد و ایشان گروه فراوری این سرود را به حضور پذیرفتند: بلافاصله بعد از ترور شهید مطهری، به سفارش مجید حدادعادل، مدیر وقت موسیقی رادیو، سرودی برای این اتفاق غم انگیز ساختیم که شعرش را مرحوم سبزواری سرود و آقای گلریز نیز آن را خواند با آگاه: ای مجاهد شهید مطهر... که بسیار مشهور هم شد و حضرت امام (ره) نیز ما را به حضور پذیرفتند و از تداوم ساخت چنین سرودهایی حمایت کردند. در واقع این سرود سوگی بود که برخاسته از موسیقی آیینی ما بود. در ساخت این سرود از سبک موسیقایی صفی الدین ارموی بهره گرفتم که موسیقی درویشی و خانقاهی دوره صفویه بود.

مذهب در موسیقی

احمدعلی راغب که از پیشگامان پیوند موسیقی ملی با نغمات آیینی است در این باره می گوید: باید بگویم به لحاظ علمی هر موسیقی که به صورت داستانی روایت گردد و با مؤلفه های فرهنگ سنتی ما که یا در قالب لالایی ها از مادران به فرزندان منتقل می شده و یا در قالب نوحه نسل به نسل برجای مانده، نزدیک باشد؛ آن موسیقی انسان ایرانی را جذب خود می کند. متأسفانه برخورد با موسیقی مذهبی در ایران از دوره رضاشاه شروع شد که دگرگونی عجیبی در فرهنگ ایران به وجود آوردند و بهتر است بگویم که کاملاً برنامه ریزی شده هم بود و اساتیدی از انگلیس و بریتانیا آمدند تا به ما موسیقی یاد بدهند و به این تریتب مفاهیم مذهبی و دینی از ادبیات موسیقی سنتی ما رفته رفته زدوده شد به این بهانه که موسیقی مذهبی بسیار محزون است. این درحالی است که ما با همین سنت هایی که داشتیم، اتفاقاً ملت سرزنده و شادی هم بوده ایم. البته فلات ایران فراز و نشیب های بسیاری داشته است و فرود آمدن ها و بالا رفتن های زیادی داشتیم. اما سنت ما نیز با این فراز و فرودها حرکت نموده است و این گونه نیست که فقط حزن و اندوه بوده باشد.

علت مخالفت روحانیون با موسیقی

راغب که پس از پیروزی انقلاب، سال های بسیاری را در کسوت سیاستگذار موسیقی در رسانه نیز حضور داشت، درباره ممنوعیت هایی که پیش روی موسیقی پس از انقلاب نهاده شد، می گوید: اگر در ابتدا روحانیون و اقشار مذهبی با موسیقی ما مخالفت می کردند به این دلیل بود که واقعاً جریان کلی موسیقی قبل از پیروزی انقلاب در راستا درستش قرار نداشت. البته ما به مرور سعی کردیم با فراوریاتی که داریم و حساسیت زدایی که می کنیم، جریان را تا حد زیادی عادی کنیم. دلمان می خواست در عین اینکه گونه های مختلف موسیقی در کشور فعالیت می نمایند، جریان کلی موسیقی از نظر ریتم، قالب و محتوا پالایش گردد. این کار را توانستیم انجام بدهیم اما متأسفانه در سال های میانی، در جریان سیاستگذاری موسیقی، انشعاب هایی ایجاد شد و راستاهای دیگری طی شد. این امر موجب شده موسیقی به انحراف کشیده گردد و بازهم تأکید می کنم همچنان خودمان را پیدا ننموده ایم و نسل جوان موسیقی پاپ ما هنوزهم نمی داند چه نوع موسیقی باید بسازد و برداشت و موسیقی پاپ درست و وزین کمتر می شنویم. این درحالی است که ما پاپ فاخر ایرانی هم داریم و اگر بهره درستی از آن ببریم، دیگر کسی جرأت نخواهد داشت به آن ایرادی وارد کند.

احمد علی راغب شرایط بازار موسیقی در ایران را منوط به عوامل مختلف می داند: با توجه به ذائقه ای که در جامعه و خصوصاً نسل جوان ما شکل گرفته، گونه خاصی از موسیقی که بعضاً استانداردهای اولیه را هم ندارد، برگشت مالی مناسبی پیدا نموده و شرکت های موسیقی هم که عمدتاً به دنبال سودآوری هستند، به حمایت از فراوری چنین موسیقی هایی سوق پیدا نموده اند. خود من در دوره ای که عضو شورای شعر و موسیقی ارشاد بودم، کم کم متوجه شدم که تغییراتی در کار من در حال شکل گیری است و دارم به سمت موسیقی بازاری و بیراهه حرکت می کنم و همین امر موجب شد از این شورا استعفا بدهم چرا که دوست نداشتم بعد ها با خطی درشت در تاریخ ما بنویسند احمد علی راغب یکی از حامیان موسیقی کوچه بازاری است. البته ما مدام می گفتیم موسیقی باید حرف مردم باشد و مخاطب عام داشته باشد، اما این با فراوری هر کار عامیانه و عامه پسندی فرق دارد.

او در پاسخ به این سؤال که آیا دراین سال ها موسیقی سنتی یا مذهبی ما هم به سمت بازاری شدن رفته است، نظر متفاوتی دارد: موسیقی مذهبی بازاری نشده و سال های بسیاری است که در مراسم تعزیه و نوحه خوانی و ایام عاشورا یا توسط روستاییان در مشاغل و مناسک روزمره شان از این نوع موسیقی حراست می گردد. چون سنت خودش را دارد. حتی یک سری سازها مانند کَرنا در سال های اخیر، بیش از پیش معرفی شده و رشد خوبی هم پیدا کرد یا ساز دیگری با نام لَلِه وا که تنها ساز اصیل و بومی مازندران است، اقبال پیدا نموده است. اینها با فرهنگ های مناطق مختلف ایران عجین است و به راحتی نمی توان آنها را از بین برد. البته من کتمان نمی کنم که بعضی نوحه خوانان ما که در کار خودشان نیز آموزش یافته نیستند و بیشتر دنبال بازارگرمی هستند، بیراهه رفته و بعضی الحان سبُک و عامیانه را وارد این وادی نموده اند. که خب بحث من نیست و متولیان خودش را دارد که باید روی کار اینها نظارت نمایند.

صیانت از موسیقی نواحی

راغب برای صیانت موسیقی به راه دیگری توجه دارد: البته اینکه انتظار داشته باشیم که موسیقی نواحی ما یا موسیقی های مقامی و مذهبی در همان قالب های کلیشه ای و روستایی خودشان بمانند. این راه درست صیانت از موسیقی نواحی نیست. موسیقی روستایی ما تا وقتی وارد لالایی های مادرانِ شهری نشد، عمومیت پیدا نکرد. الان هم باید جوانانی که تربیت شده موسیقی هستند به موسیقی نواحی گرایش پیدا نمایند و آن را گسترش داده و به روز نمایند و الا این موسیقی سرنوشتی جز قرار دریافت در موزه ها نخواهد داشت. موسیقی نواحی را ابتدا باید ویرایش و بعد پیرایش کرد تا قابل قبول و علمی باشد و آن گاه وارد بازار گردد البته آنچه که امروز به عنوان موسیقی نواحی از بعضی از دوستان می شنویم، اصلاً موسیقی نواحی هم نیست!

صندلی شجریان در نگاه راغب

احمدعلی راغب درباره صندلی استاد شجریان در موسیقی ایران هم گفتنی هایی دارد: ما منزلت آقای شجریان را ندانستیم. صدایی به زیبایی صدای شجریان در میان ردیف خوانان موسیقی ما وجود ندارد. من کارهای این هنرمند را بسیار دوست دارم و در این 40 سال هنوز کسی مانند او ظهور ننموده است. من دوبار قبل از انقلاب با آقای شجریان به امریکا سفر نموده ام که هر دو برای اجرای کنسرت بود، خاطرات بسیار خوبی از آن روزها به یادم مانده است. یادم هست در سفر دوم به همراه آقای شجریان با استاد جلیل شهناز بودیم و قرار بود کنسرت ساز و آوازی اجرا نمایند با ترانه هایی خاص که اقتباسی از موسیقی های فولکلور ایران بود.

حرف آخر

راغب در روزهای خانه نشینی اش هم کارهای مختلفی فراوری نموده بود. کارهایی که در زمان حیات او منتشر نشد چرا که این هنرمند معتقد بود آثاری که فراوری شده متناسب حال روز تنهایی اش بوده و آن موقع حاضر نبوده که منتشر گردد: امروزه نازیبایی مُد است و آنقدر از زیبایی فاصله گرفته ایم که کم کم دارد تعریفش هم عوض می گردد! جریان کار دست افرادی است که زشت و زیبا برایشان معنای عجیب و غریبی پیدا نموده است و فرصت ارائه هر کاری نیست. او در زمان حیات خود درباره انتظار خود از مردم و مسئولان به این نکته اشاره نمود که هرگز گلایه ننموده است: اما دلگیری هایم را به نوعی در نوشته های مکتوبم یا مصاحبه هایم عنوان نموده ام و خطابم به مسئولان فرهنگی است چرا که در شرایط و اوضاع و احوال فعلی کشور و مسائل مالی مختلف، از مردم نمی توان انتظار بیشتری داشت. سیاستگذاری فراوری و ترویج موسیقی در کشور باید یکپارچه و منسجم بگردد. امروز شاهدیم که حتی در زمینه فراوری سرودهای اصطلاحاً انقلابی نیز نهادهای مختلفی با تفکرات و اهداف گوناگون و بعضاً متضاد با هم، مشغول فراوری و جهت دهی هستند و همین هم هست که می بینیم کارهای مختلفی با مضامین انقلابی و سیاسی فراوری می گردد که میان شان کارهای زائد و پیش پا افتاده هم بسیار هست که خب لابد نظر یک مدیر را در یک اداره، جلب نموده که فراوری و تکثیر شده است!

برش

احمدعلی راغب که محضر استادانی همچون جلیل شهناز، فرهنگ شریف، علی اکبر سرخوش، همایون خرم و علی تجویدی را درک نموده است، در اوایل سال 1350 و پس از قبولی در آزمون هنری شورای موسیقی رادیو، به عنوان نوازنده عود در ارکستر سازهای ملی رادیو زیر نظر مهدی مفتاح و بعدها، همایون خرم، فعالیت حرفه ای خود در موسیقی را شروع کرد و پیش از پیروزی انقلاب، آهنگ هایی را نیز برای خوانندگان معروف و تراز اول آن روزگار ساخت. اما اوج فعالیت راغب پس از پیروزی انقلاب بود که او را به مرد اول موسیقی رادیو و تلویزیون تبدیل کرد و علاوه بر فراوری آثار متعدد و مشهور در مناسبت ها و حوادث مختلف اجتماعی و سیاسی، سکان سیاستگذاری موسیقی صداوسیما برای سال هایی به او سپرده شد. وی در بین سال های 1371 تا 1373 ریاست مرکز موسیقی سازمان صداوسیما را برعهده داشت و پس از آن نیز تا سال 1383 عضویت در شورای سیاستگذاری موسیقی صداوسیما و مدیریت فراوری موسیقی مراکز و استان های این سازمان را عهده دار بود. سال هایی که به شهادت حافظه شنیداری ما بهترین و درخشان ترین سال های موسیقی در صداوسیما بوده است و استعدادهای جوان در گونه های مختلف موسیقی (ایرانی، سنتی و پاپ) با راهنمایی و حمایت صداوسیما فرصت بروز و ظهور یافته و به شهرت و محبوبیت رسیدند. راغب در سال های آخر فعالیت خود در صداوسیما عضو شورای عالی موسیقی صداوسیما و شورای عالی نظارت و ارزیابی شبکه های رادیویی و تلویزیونی صداوسیما بود. یادش گرامی...